Jorge Semprun overleden

De Spaanse schrijver Jorge Semprun is dinsdag in Parijs op 87-jarige leeftijd overleden. Twee steeds terugkerende onderwerpen in het overwegend Franstalige oeuvre van Semprun, die van 1988 tot 1991 ook minister van Cultuur was van Spanje, zijn het autobiografische relaas van het kampleven in Buchenwald en Sempruns ervaringen als lid van de communistische partij ten tijde van het Franco-regime. Belangrijke thema's zijn ook de manier waarop gebeurtenissen in het geheugen voortleven en de wijzen waarop de gruwelijkheid van het concentratiekamp kan worden verteld aan een publiek dat niet in staat is die te bevatten.

Vijf titels van Semprun in onze collectie:

Twintig jaar en een dag
Sempruns communistische ervaringen vormen het basismateriaal van deze roman. Het verhaal speelt zich af rond een machtige familie, die elk jaar de boeren van hun land dwingt om de burgeroorlogmoord op een van haar leden als een toneelstuk op te voeren. Na twintig jaar komen de boeren hiertegen in verzet. Naar aanleiding van deze episode springt Semprun naar achteren en naar voren in de tijd en geeft zo een beeld van het veranderende Spanje terwijl hij ook een kijkje in de keuken van de illegale Communistische Partij biedt.

De dode met mijn naam
Pas tegen het einde van zijn leven is Semprun ertoe gekomen een boek over zijn kampervaringen te schrijven. Daarin laat hij zich kennen als een ijzersterke geest, die heel goed in staat is om zijn gedachten af te wenden van de ellende om hem heen en zich te concentreren op de literatuur, de filosofie, de muziek en zijn jeugdherinneringen. Dank zij deze bijzondere gave speelde Sempruns leven zich gedurende deze gruwelijke periode niet alleen in het concentratiekamp af maar ook daarbuiten.

Schrijven of leven
Het zou tot 1987 duren, toevallig precies op het moment dat Primo Levi stierf, eer Semprun eindelijk over zijn ervaringen in de ik-vorm durfde te schrijven. Daarvan is dit boek het indrukwekkende resultaat. Semprun vertelt over het leven in het kamp, waar hij een belangrijke rol speelde onder de Spaanse communisten, maar vooral over het leven daarna: zijn worsteling om een vorm voor zijn herinneringen te vinden en het belang van 'fictie' daarbij, van kunst dus.

Federico Sánchez groet u
Dit boek registreert niet alleen de enorme ontwikkeling die Spanje de laatste jaren heeft doorgemaakt, maar evenzeer die in het leven van de schrijver, die het van ondergronds strijder tot minister brengt. Dit alles met een Semprún typerende mengeling van (zelf)spot, twijfel en engagement.

Netsjajev is terug
De terugkomst van de doodgewaande Daniel Laurencon, bijgenaamd Netsjajev, naar Frankrijk om via zijn nu invloedrijke vrienden — toen ook lid van een ultra linkse beweging — een veilige terugkeer naar de burgermaatschappij mogelijk te maken, ontketent een reeks noodlottige gebeurtenissen.


Andere auteurs die uitgebreid over hun kampervaringen hebben geschreven, zijn o.a. Simon Wiesenthal, Elie Wiesel, Primo Levi, Aharon Appelfeld en Imre Kertész.