zaterdag 13 oktober 2012

'Kunstenar' Karl Meersman


Hij heeft de kaap van de vijftig al gerond maar ziet er nog ongemeen scherp uit: Karl Meersman. Vorige week donderdag breide hij met een lezing over "zijn hoofd, zijn leven en zijn werk" een mooie finale aan de dubbeltentoonstelling die al weken in de bibliotheek te zien is. "1750 tekeningen," cijferde hij ons voor. "Ik moet zo'n 1750 tekeningen hebben gemaakt."

De carrière van Karl Meersman (1961) kwam in een stroomversnelling in 1997. Hij was eerst verbonden aan De Standaard en De Morgen, tot hij door Trends werd ontdekt op een beurs waar hij in opdracht van Ikea tekeningen maakte voor de bezoekers. Hij was toen nog freelancer. De grote man achter Roularta, Rik De Nolf, nam hem onder de vleugels, maar vroeg wel exclusiviteit. Vijftien jaar later houdt de samenwerking nog altijd stand.

De klassiek geschoolde modeltekenaar moest ineens maatschappelijk relevant werk maken. Niet evident. "De Trends-redactie heeft me als 25-jarige snaak een beetje moeten opleiden in de economie, want daar wist ik natuurlijk niets van." Elke dag staat Karl op en gaat hij slapen met de actualiteit. Radio 1 staat voortdurend op, hij is verslaafd aan teletekst en lijkt dat niet voldoende, is er nog altijd internet. "Een halve dag input, één dag tekenen," zegt Karl.

Zondagmorgen is er overleg met Knack over wat de tekenaar de week daarop gaat brengen. Tegen de avond probeert hij al een goed idee te verzinnen -- door associaties te maken, opgeslagen beelden aan te spreken en vooral: niet tevreden te zijn met de eerste de beste leuke vondst. De maandag gaat helemaal op aan tekenen. De dag daarop wenkt de deadline al. Wordt die gehaald, begint Karl aan zijn pagina voor Trends. Hij doet drie voorstellen, waar in overleg met de redactie eentje uit wordt gekozen.


Tekenen is voor Meersman een traditioneel ambacht. Photoshop en digitale beeldbewerking zeggen hem niets. Alles gaat met de hand. "Elk werk is een pièce unique'ske, daar sta ik op. Al is het misschien jammer dat reproducties van mijn werk zich moeilijk laten verkopen. Daarin hebben fotografen het makkelijker."

Karl maakt aquarellen op papier. Dat is niet alleen een tijdrovend proces, omdat zo'n tekening moet drogen, alles moet ook van de eerste keer goed zitten. Vergelijk het met een fresco uit de Renaissance, waarbij de schilder werkte op een natte kalklaag die samen met de tekening droogt. "Corrigeren kan niet, je kan niet eindeloos overschilderen zoals met olieverf, dus moet je voortdurend geconcentreerd zijn."

Dat hij snel moet werken voor de redactie komt wel de spontaniteit ten goede. In de loop der jaren heeft Karl de techniek natuurlijk steeds meer in de vingers gekregen. Zelfs de potloodlijnen waar alles mee begint, laat hij staan. Het wit dat je ziet op een doek is niet geschilderd -- wit aquarel is niet dekkend -- maar uitgespaard.

Zoals gezegd, Karl is een klassiek geschoold tekenaar. Hij merkt dat het in deze digitale tijden steeds moeilijker wordt om traditionele technieken te leren. Je moet zelf een rondgang maken langs de verschillende academies om voldoende expertise op te doen. De grote meesters van weleer zijn bijna allemaal dood. Meersman vindt het nog steeds dat jammer dat minister Coens indertijd de cumul afschafte voor bijklussende kunstenaars. Dat heeft voor hopen leraren gezorgd die iets onderwijzen dat ze zelf nooit in de praktijk hebben gebracht.

Maar wat máákt Karl Meersman nu eigenlijk? Illustraties? Cartoons? Spotprenten? Schilderijen? Karikaturen? Zelf noemt hij zich een kunstenar -- een kunstenaar die de wereld met humor tegemoet treedt. Humor is belangrijk. Het is een van de vier pijlers waar het werk van Meersman op rust. "Humor haalt de lont uit de bom. Niet verwonderlijk dat humor de moeder is van het surrealisme."

Emotie is nog zo'n pijler. Dat heeft te maken met verwondering, betrokkenheid. Zeker een politiek tekenaar heeft die nodig om niet cynisch te worden. Opinie is de derde pijler. Dat is de rationele component van de kunstenaar. Werken met het hoofd. Meersman betracht wel een zekere mildheid in de satire: "We weten nooit alle details van een dossier, dus is terughoudendheid op zijn plaats".

De vierde pijler heet techniek. Immers, geen kunst zonder kunde. Zelfs een hemelbestormer als Picasso is klassiek begonnen. Je moet eerst de technieken onder de knie hebben om daarmee te kunnen spelen. Met zichtbaar plezier toonde Karl aan de hand van enkele doeken hoe hij te werk gaat. Het spel met hulplijnen, het in acht nemen van de juiste afstanden...

Karl showde een geestig statieportret van Herman van Rompuy. Meersmans' eigen Guernica kwam voorbij. Daarna een parodie op de hoes van Nevermind, verwijzend naar de erfenisperikelen tussen Courtney Love en haar dochter. Pronkstuk was evenwel het zwart/witte dubbelportret van Wilders en een moslima, beiden in profiel getekend. Naar de vorm blijken die twee tegenpolen alvast heel wat gemeen te hebben! Die tekening werd bekroond met de Grand Prix PCE voor de beste Europese tekening.


Zoals zoveel kunstenaars is Karl een materiaalfreak. Hij werkt met een marterpenseel van Rowney, dat na één dag versleten is. Papier moet Steinbach-papier zijn. Want dat heeft zo'n mooie vezelstructuur, meneer. Dat komt omdat het papier tijdens het productieproces met een paardenstaart wordt gegeseld. Een hengstenstaart, welteverstaan, merries plassen op hun staart.

Scannen en kleurcorrectie doet Meersman zelf. Al is het eindresultaat, op dat matte tijdschriftenpapier, nooit helemaal naar wens. Te klein, te weinig details die tot hun recht komen. Idealiter wordt een kunstwerk in HD gefotografeerd. Voor de kunstboeken van Karl gebeurt dat ook.

Wat denkt Karl van zijn collega's? "Om GAL kan natuurlijk niemand heen. Hij is de vader van de spotprent in Vlaanderen. Vooral zijn werk voor De Nieuwe vroeger was top. GAL werkt met acryl, inkt en pastel. Hij gaat wel bruter te werk, ventileert een forsere opinie in explicietere tekeningen. Dat is minder mijn ding. Ik heb ook bewondering voor mensen als Zak, Meynen en vooral Marec. Dat zijn de echte cartoonisten, de mensen die met een paar lijnen iemand levensecht kunnen neerzetten. Een kunst apart."

Over een buitenlandse carrière heeft Meersman nooit ernstig nagedacht. "België is het paradijs van de vrije meningsuiting. Hier mag je álles tekenen. Dat is in Engeland, Frankrijk en zelfs Nederland veel minder het geval. Ik heb eens veertien dagen nodig gehad om mijn werk door de Amerikaanse douane te loodsen. In de VS is men lichtgeraakt en paranoïde. Ik heb een aanbod gekregen om voor Newsweek te werken. Maar dag en nacht paraat staan en dan moeten tekenen wat zij je opdragen, neen, dat is niets voor mij."

De opkomst viel wat tegen, donderdag. Maar het kleine gezelschap genoot van een erg benaderbare Meersman. Er werden gerichte vragen gesteld waarin duidelijk bewondering doorklonk. Na afloop was er tijd en ruimte voor een fijne babbel en een goed glas.


0 reactie(s):