woensdag 4 februari 2015

Ontmoeting met jeugdauteur Sebastiaan Leenaert

"Iemand gisteren die documentaire over het paringsgedrag van walvissen gezien?" Qua binnenkomer kon dat tellen. Wie in Sebastiaan Leenaert de zoveelste auteur had verwacht die zich het liefst heelder dagen opsloot in een geluidsdichte kamer met een Goed Boek, kwam gisteren bedrogen uit. Sebastiaan -'Bas' voor de vrienden, en iedereen die zijn boeken leest is automátisch vriend- is een man van de wereld. Zoals hij daar stond op het podium van ons Cultuurcentrum, gehuld in een hoodie en met de microfoon in de vuist, kon hij makkelijk voor gangstarapper doorgaan.


Nu, rappen deed Bas niet. Wel een mooi pleidooi voeren, voor lezen en voor boeken. Al begon hij dus met de bede om het iets breder te zien. "Toen ik 300 jaar geleden op school zat, had ik een leerkracht die graag naar een toren vol boeken wees in de hoek van de klas. Alsof die man zeggen wou: hoe meer je leest, hoe intelligenter je wordt. Alsof je niets kunt opsteken van een film of een tv-documentaire. Onzin, natuurlijk. Verhalen, in welke vorm ook, dáár gaat het om."

Toch hebben mensen die lezen wel iets voor op mensen die niet lezen. Bas hield een boek op. "Kennen jullie dit? Zo ziet een boek er dus uit. Staat vol tekens, die we 'letters' noemen. Samen vormen ze woorden, zinnen, hoofdstukken en, uiteindelijk, een verhaal." Blijkt dat studies hebben uitgewezen dat lezers gemiddeld meer empathie aan de dag leggen dan niet-lezers. Omdat ze via de personages meer in contact komen met de leef- en denkwereld van andere mensen. En zich beter leren in te leven in andermans gevoelens.


Het publiek, 170 jongeren van het tweede middelbaar, gaf te kennen dat het in deze tijden van smartphones en Snapchat nog wel degelijk boeken las, zo af en toe. "Als ik me verveel!" riep een meisje met lang haar, door Bas meteen omgedoopt tot Raponsje. "Maar boeken hebben toch nog andere pluspunten?" wierp hij tegen. "Je ouders gaan minder zeuren dan wanneer je je weer eens achter de computer nestelt. Lezen triggert bepaalde hersenfuncties die je die scène mee doet beleven, en minstens evenveel als wanneer je die scène gewoon zou zien. Het voordeel is wel dat je niet gebonden bent aan de fantasie van de filmmaker!"

Komt daar nog bij dat lezen wonderen doet voor je woordenschat. En de Nederlandse taal is belangrijk. Het substraatvak Nederlands vormt de vruchtbare ondergrond voor alle andere vakken op school. Want denken doe je grotendeels in taal. Leenaert geeft trouwens les aan de lerarenopleiding van de Arteveldehogeschool in Gent. Daar doceert hij jeugdliteratuur aan toekomstige leerkrachten... Nederlands.


Leve de schrijvers dus! Wat een gelukkig dat ze schrijven en blijven schrijven. Want vaak doen ze dat tegen wil en dank. Bas rakelde nog eens de problemen op waarvoor elke auteur, in het bijzonder jeugdauteurs, komen te staan. "Schrijven is nooit het probleem. Je boek verkocht krijgen wél. Ik heb momenteel 5 manuscripten opgestuurd naar 3 uitgeverijen. Mocht daar niets uit voortkomen, dan gaat dat zeker niet in je koude kleren zitten. Rijk word je er ook al niet van, als je rekent dat een auteur hooguit 10% van de verkoopprijs opstrijkt."

Schrijft Bas ook nog eens bijzonder ambitieuze boeken. 'Alternatieve sprookjes' worden ze soms genoemd. Het zijn boeken die niet voor de hand liggen. De hoofdpersonen van Misschien een engel vormen een Siamese tweeling. Andijvie met een vork gaat over een borderliner. Witte olifant speelt in het straatjongerenmilieu van Kathmandu. Roots belicht de moeilijkheden van een jonge Afrikaanse migrant in België.

Leenaert liet een dia zien van een aan denkbeeldige draadjes vastgeklonken kind dat als een marionet wordt bestuurd door de grote boze schaduw achter hem. "Ik schrijf over de demonen in elk van ons. Boeken over problemen. Het mooie van boeken is dat lezers beter leren omgaan met hun problemen door het mooie proces dat identificatie heet."


Want boeken boeien niet alleen, ze helpen je ook mentaal te groeien. Zonder dat iemand er erg in had, want met geestige YouTube-filmpjes, lepelde Bas een flink stukje verteltheorie op. Zijn inspiratiebron is het klassieke boek De held met de duizend gezichten van de Amerikaanse hoogleraar mythologie Joseph Campbell.

Moraal van een verhaal? Alle helden (van Harry Potter tot Katniss Everdeen) maken min of meer dezelfde cyclische reis door. Ze worden uit hun alledaagse leventje gerukt, worden uitgedaagd, moeten op queeste, maken op een zogeheten liminale plaats de overgang van de gewone wereld naar een speciale wereld, raken daar verwikkeld in moeilijkheden, overwinnen die hindernissen en keren dan terug naar hun normale bestaan, wijzer en rijper geworden.

Dat de oersprookjes in de loop der geschiedenis behoorlijk gecensureerd werden alvorens ze in kinderboeken terechtkwamen, bewees de pikante versie van Roodkapje die Bas had meegebracht. Hij riep een aantal leerlingen op het podium om samen de tekst als een luisterspel te evoqueren. Hoogtepunt: Roodkapje die van het vlees van haar grootmoeder eet en haar bloed drinkt...


Veel vragen in het Q&A-kwartiertje dit jaar! Iemand wou weten welke collega Bas bewonderde (Bart Moeyaert) en of onze auteur lievelingsboeken had (ja, De geheime geschiedenis en De ontdekking van de hemel). Of hij snel en makkelijk schrijft? "Best wel. Op de trein naar Gent schrijf ik veel. En onlangs ben ik een halfjaar door Azië getrokken. Heeft ook twee manuscripten opgeleverd."

En dat voor iemand die als kind bakker wilde worden... De leukste vraag kwam van achteraan in de zaal. "Zou jij nu je boeken kopen mocht je deze lezing hebben gezien?" Daar had Bas niet van terug. "Ik vind het moeilijk om daar op te antwoorden. Wat ik wel weet, is dat ik jullie heb proberen te verleiden, niet door eindeloos over mijn boeken te zeuren, maar door de manier waarop ik hier stá. Als iemand in wiens leven boeken een verschil maken."

Bas had twee nagelnieuwe exemplaren van Bastaard bij, zijn laatste boek. Hij maakte er twee leerlingen gelukkig mee. Achteraf nam hij de tijd voor een interviewtje, en om handtekeningen te zetten. Sebastiaan Leenaert stond garant voor een van de meest energieke en interactieve auteurslezingen van de laatste jaren. Bedankt, Bas, en tot de volgende!


0 reactie(s):